Słodko...

Istnieje przekonanie, że dobry lek musi być paskudny w smaku. Krzywimy się wiec, ale łykamy gorzki syrop- w końcu robimy to dla zdrowia. Jednak lekarstwo może być naprawdę pyszne i słodkie… jak miód.

Nasi przodkowie smarowali miodem ropiejące oczy, a z wylanego w pobliżu chorej osoby wosku pszczelego potrafili odczytać „diagnozę”

Miodowe miesiące……

Dowód zbierania miodu 15000 lat temu znajduje się na ścianie jednej z grot skalnych w Walencji: na konarze drzewa stoi człowiek i wybiera miód do bukłaka
Miodowy miesiąc w średniowieczu obchodzili Skandynawowie pijać 20 procentowy miodek przez 30 dni uroczystości weselnych
Nawet „smarowała buzię” miodem” już w sześćdziesiątych latach naszej ery Popea, żona Nerona. Używała tego kosmetyku słynąca z piękności pani du Barry przyjaciółka króla Francji Ludwika XV.

Japonki, słynące z pięknych rączek używają do dziś kremu do rąk, w skład którego wchodzi miód Kreolki z Ameryki Środkowej nacierają całe ciało – słynne z pięknej karnacji- płynem, którego jednym ze składników jest miód. Do dziś, mimo triumfalnego pochodu chemii, miód, żółtka jaj i olej migdałowy uważane są za najlepsze niezastąpione kosmetyki
Czy miód odmładza? Hipokrates odpowiedziałby: ”bezwzględnie tak”!, bo zawsze twierdził , że swoje 111 lat (?), a Pitagoras 90 lat życia zawdzięczają jadaniu dużych ilości miodu . Do tej pory nie tylko pszczelarze w to wierzą, ale i nauka nie zawsze neguje te właściwości miodu.

Miód jest to głównie nektar oraz spadź z kwiatów i liści, zlizywane przez pszczoły oraz przetworzone na miód w pszczelim wolu dzięki ślinie, enzymom i kwasom. Pszczoły „wypluwają” ten miód z wola do komorek plastrach z wosku

Miód prawdziwy czy fałszywy?

Zafałszowanie miodu ( szczególnie tego zakupywanego w gospodarstwach wiejskich) można sprawdzić domowymi sposobami i środkami

Miód który ma domieszkę syropu ziemniaczanego nie krystalizuje się. Obecność syropu ziemniaczanego można sprawdzić w następujący sposób: zrobić w szklance roztwór miodu z wodą , dolać mocnego amoniaku. Jeśli powstanie brunatne zabarwienie i brunatny osad to oznacza ze do miodu dodano syropu ziemniaczanego

Obecność mąki lub krochmalu w miodzie można rozpoznać po dodaniu paru kropel jodyny
Miód można poddać jeszcze jednej próbie (jeśli jest płynny i nieskrystalizowany). Kropla miodu prawdziwego nie będzie się toczyć po wygładzonej powierzchni tak jak to się dzieje z kroplą miodu zafałszowanego

Na gęstość miodu poza zawartością wody wpływa temperatura. Im większa zawartość wody i im wyższa temperatura tym miód jest rzadszy. Ale po pewnym czasie każdy miód prawdziwy ulega krystalizacji. Miód może się długo nie krystalizować jeśli wyjęty był z ula za wcześnie. Każdy miód skrystalizowany można doprowadzić do stanu ciekłego przez podgrzanie ale uwaga: miodu nie powinno podgrzewać powyżej 55 C. Prawidłowo proces dekrystalizacji powinien być przeprowadzany w temperaturze do 45 C, najlepiej 42 C (minimalna temperatura zanikania kryształków to 41 C), aby miód nie stracił swoich wartości enzymatycznych.

Odmiany miodów.

Miody możemy podzielić na dwie ważne grupy – pod względem rodzaju surowca, z którego powstały: spadziowe i kwiatowe, zwane nektarowymi. Miody spadziowe wytwarzane są ze spadzi, czyli ze słodkiej cieczy spotykanej latem na liściach, gałęziach czy igłach a która w rzeczywistości jest substancją wydzielaną przez czerwce, miodówki i mszyce. Te drugie – pochodzą z nektaru różnych roślin. Wyróżnia je na ogół jasny kolor choć nieliczne mogą mieć odcień od ciemnożółtego do brązowego i wyraźny aromat.
Miód jest zdrowy – to wiadomo, ale tak naprawdę ciężko zrozumieć dlaczego ta słodka substancja ma takie właściwości. Miód nie zawiera dużej ilości witamin, ale za to może się poszczycić wysoką zawartością łatwo przyswajalnych cukrów prostych , soli mineralnych , kwasów organicznych oraz inhibinę hamującą rozwój drobnoustrojów.
Miód jest niezwykle pomocny przy przeziębieniach czy grypie np. jako dodatek do cebuli posiada również właściwości antybakteryjne a rozpuszczony w wodzie i wypity na czczo jest znanym od dawna lekiem na zaparcia .Stosowany zewnętrznie pomaga w leczeniu ran i owrzodzeń.
Miód w diecie odchudzającej, dzięki korzystnemu wpływowi na przemiany metaboliczne, pracę wątroby i dostarczanie organizmowi w niewielkiej dawce niezbędnej ilości kalorii, zapewnia uczucie sytości.Przy niedowadze z kolei ważna jest duża przyswajalność miodu i jego wysoka wartość odżywcza. Przyjmowany systematycznie przyczynia się do szybkiego przyrostu masy ciała i chroni przed jej obniżeniem.Także u rekonwalescentów cenne jest dostarczenie za pośrednictwem miodu znacznej ilości kalorii bez obciążenia układu pokarmowego. Ponadto działa on stymulująco na mięsień sercowy, odnawiająco na komórki wątrobowe, przeciwzapalnie na błonę śluzową żołądka i jelit, moczopędnie, a także łagodnie uspokajająco.Podawanie miodu jest szczególnie cenne w przypadku osób w starszym wieku. Badania lekarzy rosyjskich wskazują, że w procesie starzenia się organizmu dochodzi do obniżenia aktywności tkanki łącznej i zdolności odtruwającej wątroby, upośledzenia czynności układu moczowego, a także zmniejszenia zdolności adaptacyjnych i odporności na zakażenia. Dzieje się to przede wszystkim na skutek obniżenia w organizmie zawartości niezbędnych witamin, aminokwasów i biopierwiastków. Miód poprzez zawarte w nim substancje pozwala na uzupełnienie ważnych dla życia składników, a co za tym idzie, usuwa lub łagodzi wiele wymienionych zaburzeń.

Należy jednak zaznaczyć, o czym już wspomniano wcześniej, że miód mimo wielu korzystnych cech może u niemowląt i małych dzieci z niewykształconym systemem immunologicznym prowadzić do zatruć pokarmowych. Stwierdzono bowiem, że w miodzie mogą występować przetrwalniki bakterii tlenowych Bacillus larvae, a także przetrwalniki bakterii beztlenowych Clostridium perfringens i Clostridium difficile. W sprzyjających warunkach są one w stanie wywołać ostre zakażenie przewodu pokarmowego Miód również jest silnym alergenem, więc osoby ze skłonnością do alergii oraz dzieci powinny spożywać go z umiarem.

Wielokwiatowy

Po skrystalizowaniu ma zabarwienie od jasnożółtego lub jasnoszarego do jasnobrązowego. Zapach: Zapach miodu wielokwiatowego jest raczej silny, podobny do zapachu wosku pszczelego.

Smak: W smaku jest bardzo zróżnicowany, zależnie od składu nektaru, słodki, łagodny do ostrego z posmakiem gorzkawym. Miód z wiosennych roślin w stanie płynnym jest jasny, ma przyjemny delikatny zapach kwiatowy i łagodny smak. Natomiast miód pochodzący z nektaru kwiatów letnich jest znacznie ciemniejszy oraz odznacza się zdecydowanym smakiem i zapachem.Miód wielokwiatowy pod względem składu chemicznego cechuje duża różnorodność. Szczególnie dużą zawartością cukrów prostych odznacza się miód wielokwiatowy z kwiatów wiosennych. Natomiast miody pochodzące z pełni lata i późniejsze są bogatsze w enzymy, biopierwiastki i związki o działaniu przeciwdrobnoustrojowym. Aktywność antybiotyczna miodu wielokwiatowego jest dość niska. Badania przeprowadzone w Oddziale Pszczelnictwa w Puławach wskazują na niską aktywność inhibinową próbek miodu wiosennego i średnią aktywność dla próbek pochodzących z miesięcy letnich (wartości inhibinowe kształtowały się w granicach 0-3).
Na co pomaga: Zażywany regularnie łagodzi objawy wiosennych alergii, wskazany przy chorobach serca i naczyń, wątroby i woreczka żółciowego oraz skuteczny przy przeziębieniach, katarze siennym.

Miód akacjowy

W stanie płynnym miód ma barwę jasnosłomkową do zielonkawej. Czasami bywa nawet bezbarwny, uważany jest za najjaśniejszy ze wszystkich miodów. Pod względem barwy i konsystencji przypomina syrop cukrowy. Po skrystalizowaniu przyjmuje zabarwienie od białego do słomkowego.Z uwagi na wysoką zawartość fruktozy bardzo wolno krystalizuje.

Smak: W smaku jest bardzo słodki (również ze względu na dużą zawartość fruktozy, która jest cukrem o stopniu słodyczy w odniesieniu do sacharozy równym 1,7), lekko mdły.Odznacza się delikatnym, lekko mdłym aromatem kwiatów akacji.Ze względu na delikatny smak i aromat oraz długo utrzymywany stan patoki jest popularnym środkiem słodzącym do wielu potraw, napojów, a zwłaszcza do deserów.Dojrzały miód akacjowy charakteryzuje się wyższą zawartością sacharozy niż inne miody nektarowe . Z tego względu norma ogranicza jej zawartość, łącznie z melecytozą, do 11% (od czerwca do końca września).Typowa dla miodu akacjowego jest bardzo niska zawartość związków mineralnych.Miód akacjowy należy do miodów bogatych we fruktozę, stąd jego przydatność dla chorych z lekkimi (nie insulinowymi) postaciami cukrzycy. Jako produkt bogaty w cukry proste, łatwo przyswajalne przez organizm, jest cenną odżywką regeneracyjną w stanach zmęczenia fizycznego i umysłowego.Miód akacjowy odznacza się niską aktywnością antybiotyczną - wartości inhibinowe dla próbek miodu akacjowego mieszczą się w granicach 0-3.
Na co pomaga: kłopoty żołądkowe, zaparcia, choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, schorzenia nerek i układu moczowego, bezsenność, zmęczenie fizyczne i psychiczne.

Miód wrzosowy

Miód wrzosowy w stanie płynnym ma barwę bursztynowo-herbacianą i konsystencję galaretowatą,Jego przechodzenie ze stanu roztworu koloidalnego do stanu galaretowatego, zwanego żelem zachodzi dzięki dużej zawartości dekstryn, które w połączeniu z białkami (a w miodzie wrzosowym jest ich także stosunkowo dużo) przyczyniają się do powstania żelu.Ma silny zapach kwiatu wrzosu, swój intensywny aromat zawdzięcza ok. 120 substancjom chemicznym (olejki eteryczne pochodzące z nektaru). W smaku jest mało słodki, ostry, gorzkawy .Krystalizuje przeważnie dość szybko, przybierając konsystencję drobnokrystaliczną i barwę żółtopomarańczową lub żółtobrunatną. Zawiera dużo wolnych aminokwasów (w tym wszystkie egzogenne) i enzymów (w badanych próbkach stwierdzono obecność 15 enzymów). W miodzie wrzosowym wysoka jest zawartość biopierwiastków (wykryto ich aż 47 w formach dobrze przyswajalnych), występują roślinne hormony wzrostu i neurohormony.Miód zawiera również stosunkowo dużo witamin z grupy B, natomiast jest ubogi w witaminę C.Aktywność antybiotyczna miodu wrzosowego jest na poziomie miodu spadziowego i nektarowo-spadziowego oraz nieco niższa od miodu lipowego i gryczanego.
Na co pomaga: Choroby układu moczowego, nerek prostata

Miód gryczny

Miód gryczany jest typowym ciemnym miodem letnim, patoka ma barwę ciemnoherbacianą do brunatnej. Po skrystalizowaniu przyjmuje barwę brązową. Przy dostępie światła w trakcie przechowywania miód staje się ciemnobrunatny, prawie czarny.Krystalizuje powoli, przyjmując postać gruboziarnistą, niejednolitą. Wg normy dopuszczona jest na powierzchni cienka warstwa płynna. Miody o dużej lepkości jak np. gryczany tworząc mniej zarodków krystalicznych, krystalizują wolniej i dają większe kryształki z tendencją do ich opadania na dno i rozwarstwiania się. W temperaturze niżej 10-15 C miód gryczany krystalizuje więc w miarę równomiernie.Ma bardzo intensywny zapach kwiatów gryki.Smak charakterystyczny: ostry, słodki i lekko „drapiący”. Pod względem smaku i aromatu jest bardzo specyficzny i dlatego wyczuwalny jest w miodach nawet z niewielką domieszką nektaru gryki.W składzie chemicznym miodu gryczanego, stwierdza się dużą ilość fruktozy. Znaczne ilości magnezu, żelaza i innych biopierwiastków, co jest charakterystyczne dla ciemnych miodów. Stwierdza się także stosunkowo dużą ilość witaminy C oraz witamin B. Natomiast, mimo znacznej zawartości rutyny w zielu gryki (do 2%), w pozyskanym miodzie praktycznie nie stwierdza się jej. W procesie dojrzewania miodu związek ten ulega rozkładowi .Miód gryczany odznacza się znaczną kwasowością, stwierdza się wyjątkowo dużą ilość białka. Jako miód letni bogaty jest w liczne enzymy Badania przeprowadzone w Instytucie Pszczelnictwa w Puławach wskazują, że nawet po roku przechowywania tego produktu w temp. pokojowej, aktywność diastazy kształtuje się znacznie powyżej normy. Miód gryczany odznacza się wysoką aktywnością antybiotyczną - wartości inhibinowe 4 i 5.
Na co pomaga: Nieżyty górnych dróg oddechowych, choroby serca i układu krążenia choroby wątroby, anemia. Działa odtruwająco i uodparniająco.

Miód lipowy

Miód lipowy w stanie płynnym ma barwę od zielonkawożółtej do jasnobursztynowej. Po skrystalizowaniu od białożółtej do złocistożółtej. W wyniku krystalizacji przyjmuje postać drobnoziarnistą, niekiedy krupkowatą. W smaku jest słodki, dość ostry, często z gorzkawym lekko miętowym posmakiem.Miód lipowy ze względu na różnorodność zawartych w nim składników oraz korzystne cechy organoleptyczne znajduje szerokie zastosowanie zarówno w odżywianiu, jak i w lecznictwie.Miód lipowy jest bogaty w enzymy, odznacza się wysoką aktywnością antybiotyczną - wartości inhibinowe 4 i 5.
Na co pomaga: Choroby górnych dróg oddechowych, kaszel chrypka, stany osłabienia, stany podenerwowania oraz choroby serca i układu krążenia. Ma działanie rozgrzewające, napotne, kojące uspokajające oraz łagodnie moczopędne.

Miód rzepakowy

W stanie płynnym (patoka) jest prawie bezbarwny lub lekko słomkowy. Po skrystalizowaniu przyjmuje barwę białą lub szarokremową. Ze względu na przewagę cukru prostego glukozy nad fruktozą, a także niską zawartość wody ulega szybkiej krystalizacji. Miód rzepakowy w niskiej temperaturze (2-5oC) twardnieje w bardzo trudną do rozsmarowania masę; ale w temperaturach wyższych (14-18oC) krupiec (miód skrystalizowany) jest smalcowaty i łatwy do rozsmarowania. Zapach, zarówno miodu płynnego jak i skrystalizowanego, jest słaby, zbliżony do zapachu kwiatów rzepaku. Smak tego miodu jest bardzo łagodny, nieco mdły i lekko gorzkawy.Miód rzepakowy ( podobnie jak nektar) zawiera prawie wyłącznie cukry proste z przewagą glukozy. Charakteryzuje się szczególnie niską zawartością związków mineralnych, lecz o znacznej przyswajalności przez organizm. Należy do nich między innymi żelazo i bor, tj. pierwiastek niezbędny do budowy tkanki kostnej oraz właściwego funkcjonowania śledziony i tarczycy. Badania w OP w Puławach wykazały, że wartości inhibinowe miodów rzepakowych mieszczą się w zakresie 0-3.

Na co pomaga: Choroby serca i układu krążenia, menopaua, zapalenie gardła i katar

Miód nektarowo-spadziowy

Miód nektarowo-spadziowy charakteryzuje się barwą od zielonkawej do brunatnozielonkawej po skrystalizowaniu od jasno- do ciemnobrunatnej.Krystalizacja zachodzi w tym miodzie w ciągu kilku tygodni dając krupiec drobno- lub średnioziarnisty. Ma bardzo słabo wyczuwalny, lekko korzenny zapach, Mało słodki smak, czasem z łagodnym gorzkawym posmakiem.Miód ten łączy w sobie delikatny smak miodów nektarowych i zwiększoną aktywność antybiotyczną spadziowych.

Miody spadziowe

Miód spadziowy jest najczęściej ciemny z odcieniem zielonkawym lub szarym, czasem prawie czarnym w stanie płynnym.Po skrystalizowaniu barwa rozjaśnia się, bywa od szarobrązowej (może być z odcieniem zielonym) poprzez brązową do ciemnobrązowej (z odcieniem szarym lub zielonkawym).Miody spadziowe z drzew liściastych mają smak łagodny z posmakiem cierpkawym, czasami mało przyjemny (np. spadź dębowa), Z drzew iglastych - łagodny, mało słodki, lekko żywiczny.Zapach słaby, lekko korzenny lub żywiczny.W miodach spadziowych znajduje się znaczny procent cukru złożonego, melecytozy, zwanego też cukrem modrzewiowym, którego nie ma, bądź jest w nieznacznej ilości w miodzie nektarowym. Jego duża ilość może być niekiedy przyczyną bardzo szybkiej krystalizacji miodu spadziowego (nawet w plastrach)

Na co pomaga: Schorzenia górnych dróg oddechowych.

Wśród polskich miodów odmianowych wzrost aktywności antybiotycznej przedstawia się następująco:

najmniej aktywny: miód rzepakowy

akacjowy,

wielokwiatowy wiosenny,

spadziowy,

nektarowo-spadziowy,

wrzosowy,

wielokwiatowy z lata,

lipowy

najbardziej aktywny: miód gryczany.

Co to jest wartość inhibinowa?

Aktywność antybiotyczną miodu określa się za pomocą wartości inhibinowej, wyrażonej liczbami od 0 do 5. Miody hamujące rozwój wzorcowego szczepu gronkowca złocistego (Staphylococcus aureus 209 P FDA) w stężeniu 50% mają wartość inhibinową 0, hamujące wzrost szczepu przy stężeniu 25% wartość inhibinową 1, przy stężeniu 12,5% wartość inhibinową 2, a przy stężeniu 1,56% lub niższym wartość inhibinową 5. Wysoką aktywnością antybiotyczną (wartości inhibinowe 4 i 5) charakteryzują się miody spadziowe ze spadzi iglastej, miody nektarowo-spadziowe, a także niektóre miody odmianowe, na przykład gryczany i lipowy. Do średnio aktywnych (wartość inhibinowa 3) zalicza się miód wielokwiatowy i miód spadziowy ze spadzi liściastej. Niską aktywnością antybiotyczną (wartość inhibinowa od 0 do 2) odznaczają się między innymi miody: rzepakowy, akacjowy i wrzosowy.

Nie tylko miód...

Propolis to używany przez pszczoły kit - mieszanka żywicy i wydzieliny gruczołow pszczelich.Propolis zwany jest również pszczelim antybiotykiem bowiem ma właściwości antybakteryjne, stsosowany jest w leczeniu ran owrzodzeń i schorzen skórnych. Ma właściwości zwalczające gronkowca złocistego paciorkowcw i niektórych szczepów prądków gruźlicy.Ma działanie hamujące rozwój grzybów i wirusa grypy a także redukuje iość pierwotników wywołujących rzęsistkowice, toksoplazmoze i lambiozę.